ئۇيغۇرچە قوللانما ئۈچۈن بۇيەرنى چىكىڭ

ŝirhan êlipbesi

ŝirhan êlipbesi ŝirhanniñ turmuŝ we hizmet iĥtiyaji vĉvn yasap ĉiqilĝan êlipbedur.

ŝirhan êlipbesi ŝirhan teripidin yasalĝan, ôziniñ iĥtiyaji we iŝlitiŝ aditini asas qilĝan êlipbe bolup ĥêĉqandaq til-yêziq qaxide-pirinsipliriĝa tayanmiĝan we uyĝun kelmesliki momkin. u pvtvnley ŝehiske wekillik qilidiĝan êlipbe bulup,ŝirhanniñ kiŝilik haĥiŝi we ôzlvk pirinsipini asas qilidu.

meqset

ASCII ĥeriplirini qollaydiĝan ĥerqandaq urunda ĉeklimisiz yêziqĉiliq bilen ŝuĝullanĝili boluŝ

iŝlitiliŝ orni

barliq êngilizĉe 26 ĥeripni kirgvzgili bolidiĝan yumtallarda iŝlitilidu. ŝirhan asasliqi markdown girammatikisida yêziqĉiliq bilen ŝuĝulliniŝ vĉvn iŝlitidu.

mezmunniñ yêziliŝ we kôrvlvŝ ŝekli

mezmun birdek ŝirhan êlipbeside kôrsitilgen ĥeripler buyinĉe yêzilidu we ŝu buyunĉe kôrsitilidu.

ŝaraxit yar bergen urunlarda erep yêziqi asasidiki uyĝurĉida mas qedemlik kôrvp turuŝ iqtidari teminlaŝ arqiliq mezmunniñ imla hataliqtin saqliniŝini kapaletke ige qiliŝqa bolidu.

pirinsip

ŝirhan êlipbesi barliqqa kêliŝ we kêyinki ôzgvrvŝlerde tôwendiki pirinsiplarĝa rixaye qilidu:

• uyĝur tilidiki 32 ĥerip + ĥemze din ibaret 33 ĥeripni tuluq ipadiliyeliŝi kêrek
• ASCII diki 26 ĥeriptin baŝqa ĥeriplerni ôz iĉige almasliqi kirek
• ĥeripler birdek kiĉik yêziliŝi kirek
• konopka tahtisidiki bir ĥerip bir ĥeripkila wekillik qiliŝi, birikme ĥerip ikki musteqil ĥerip ŝeklide kirgvzvliŝi kirek

  dimekĉi ĥazirqi uyĝurĉe kirgvzgvĉlerdek bir ĥerip arqiliq ikki ĥerip ipadilenmesliki we buniñdin saqliniŝ lazim

• qoŝma ĥeriplerni ĥasilliĝuĉi ĥerip eñ yahŝisi ayrim ĥerip bolmasliqi kirek
• qoŝma ĥeriplerni ĥasilliĝanda ĉuqum ĥerip tuqunuŝi kêlip ĉiqmaydiĝan, yaki eñ az ĉiqidiĝan ĥaletni asas qilŝ kirek
• ĥerip tuquniŝi kilip ĉiqiŝtin saqlanĝili bolmiĝanda, tuqunuŝqan ĥeripni ayriĝuĉi ĥerip vĉvn qoŝma ĥerip ĥasilliĝuĉi ĥeripni aldin tallaŝ kêrek, ĥeriptin baŝqa belgini ayriŝ belgisi qiliŝtin saqliniŝ kirek!

  asasliqi markdown qatarliq belge arqiliq mena ipadileydiĝan yêziqĉiliq iŝliri kôzde tutuldi

ŝirhan êlipbesidiki ĥeripler

ŝirhan êlipbesi yêziŝqa eplik (shirkhan) we uquŝqa eplik (shirkhan-uz) din ibaret ikki qisimĝa bôlvnidu.

• yêziqĉiliq bilen ŝuĝullanĝanda yêziŝqa eplip ĥerip jediwili asasida yêziŝ lazim
• eger kirgvzvŝ ŝaraxit yar bergen eĥwalda uquŝqa eplik ĥerip jediwilide yêziŝqa bolidu.
• naĥayti êniq buluŝ kêrekki ikkisini arlaŝturup yêziŝqa bolmaydu.

• yêziŝqa eplik nusqisida ASCII diki 26 ĥeriplerla bolĝan bolidu; bu pirinsip qoŝma ĥeriplernimu ôz iĉige alidu

• oquŝqa eplik nusqisidiki ĥeripler yêziŝqa eplik nusqisiniñ elalaŝturulĝan ŝekli bulup, yêziŝqa eplip ĥerip jediwilidiki tuquniŝidiĝan,oquŝqa qulaysizliq peyda qilidiĝan ĥeriplerni baŝqa oquŝqa qulay ĥeriplerge almaŝturup,uquŝ we ĉvŝiniŝ kvĉiqini aŝuruŝqa iŝlitidiĝan ĥerip jediwêlini kôrsitidu.

yêziŝqa eplik ĥerip jediwili

yuqiridiki pirinsip qismida kôrsitilgen mezmunlarĝa rixaye qilĝan asasta ŝirhan êlipbesiniñ ĥeripliri tôwendikilerge muqumdaldi:

kôrvŝ we este qalduruŝqa qulay bolsun vĉvn uyĝurĉe ĥeripler bilen birge birildi

izaĥat

• h ĥeripi qoŝma ĥerip ĥasilliĝuĉi ĥerip qilip iŝlitilidu, ayrim iŝlitilse mena ipadilimeydu.

• h ĥeripi tuqunuŝqan ĥeriplerni ayriŝ belgisi qilip iŝlitilidu ( astidiki mezmunlarĝa qaralsun )

• ŝirhan êlipbeside ĥemze vĉvn x ĥeripi iŝlitilidu. mesilen: svrxet /svrxet/ , svret /svret/ qilip yêzilidu;

• barliq suzuq tawuŝtin baŝlanĝan sôzlvklerniñ bêŝidiki ĥemze quyulmisimu bolidu. mesilen: ademler /ademler/ qilip yêzilidu, /xademler/ emes;

• ŝirhan êlipbesidiki ĥeriplerdin ñ ĥeripidin baŝqilirida neziriye jeĥettin tuqunuŝ kôrvlmeydu, ñ ĥeripini ng bilen ipadiligende n,g,ng vĉ ĥerip arisida mena tuquniŝi kêlip ĉiqidu,bundaq eĥwalda /n/ bilen /g/ arisiĝa /h/ ĥeripi quŝulup nhg qilip yêziŝ arqiliq mena tuquniŝi ĥel qilinidu. mesilen: vnge êliŝ vnhge ehlish,enge êliŝ enhge ehlish dêgendek;

  eskertiŝ: n,gh arisida tuqunuŝ kôrvlgende ngh ŝeklide ôz ipadisini tapidu,ngh birikmisi h ĥeripi ayrim mena ipadilimigenliktin ĉuqum n+ghni ipadiligenliktin kilip ĉiqidu, ŝuñlaŝqa bundaq alaĥide eĥwalda h belgisi arqiliq ayrip yêzilmisimu bulidu; barliq logikiliq bir terep qiliŝ pirogrammiliri yuqarqi qanuniyet buyiĉe aptumatik bir terep qiliŝi kirek, ŝundaqla h quŝup yêzilĝan eĥwalnimu toĝra bir terep qilaliŝi kirek ,mesilen tôwendikidek yêziŝniñ ĥer ikkilisi toĝra: baŝlanĝan bashla+n+gh+an,baŝlanĝan bashla+n+h+gh+an ;

• ŝirhan êlipbeside ô ĥeripi vĉvn c iŝlitildi. ô we v larniñ c,v ni tallap iŝlitiŝi asasliqi konupka tahtisidiki ĥerip orni seweblik boldi;

• ŝirhan êlipbesige arliŝip kelgen ASCII liq baŝqa tildiki mezmunlarni periqlendvrvŝ zôrvriyti bolĝan urunlarda / belgisi arqiliq mezmunni urap yêziŝ arqiliq mehsetke yêtiŝke bulidu. mesilen: ( ŝirhan êlipbesi /english/ tiliĝa bek ohŝaydiken ) dêgen jvmlide english sôzi uyĝurĉiĝa aylanduruŝ zôrvriyiti tuĝulĝan urunlarda ôz pêti qaldurulup aylanduruŝqa qatnaŝmaydu;

uquŝqa eplik ĥerip jediwili

bu jediwelge ŝirhan uz yeni shirkhan-uz jediwili dep nam birildi

ŝirhan uz jediwili ŝirhan jediwilidiki yuqarqi ĥeriplerge qarita ôzgertiŝ kirgvzdi:

• c yeni "ô" ĥeripi vĉvn ô ĥeripi tallandi
• wh yeni "ĥ" ĥeripi vĉvn ĥ ĥeripi tallandi
• eh yeni "ê" ĥeripi vĉvn ê ĥeripi tallandi
• ng yeni "ñ" ĥeripi vĉvn ñ ĥeripi tallandi
• ch yeni "ĉ" ĥeripi vĉvn ĉ ĥeripi tallandi
• kh yeni "h" ĥeripi vĉvn h ĥeripi tallandi
• zh yeni "ž" ĥeripi vĉvn ž ĥeripi tallandi
• sh yeni "ŝ" ĥeripi vĉvn ŝ ĥeripi tallandi
• gh yeni "ĝ" ĥeripi vĉvn ĝ ĥeripi tallandi

yardemĉi qurallarĝa kôrsetme

ŝirhan êlipbesi erep yêziqi asasidiki uyĝur tili bilen tvptin ohŝimaydiĝan bolĝaĉqa yêziŝ we uquŝ jeĥette qiyinĉiliq tuĝuliŝi êniq, ŝuñlaŝqa yardemĉi qurallar yuqarqi bir qanĉe tereptin tuluqlansa bolidu:

• ŝirhan êlipbesi boyiĉe sôz tewissiyeleŝ
• imla tekŝvrvŝ we eskertiŝ
• quŝumĉe rayunda mas qedemde uyĝurĉiĝa aylandurup kôrsitiŝ
• uyĝurĉe markdown ni ŝirhan êlipbesidiki markdown ĝa aylanduruŝ
• ŝirhan êlipbesidiki markdown ni uyĝurĉidiki markdown ĝa aylanduruŝ
• markdown ni html tiniĉ betke aylandurup bilog iŝliri qatarliqlarĝa iŝlitiŝ
• markdown ni PDF, resim qatarliq saqlaŝqa eplik ŝekillerge aylanduruŝ
• mezmun terjime qiliŝ
• OCR periqlendvrvŝ
• awazliq kirgvzvŝ
• awazni mezmunĝa aylanduruŝ
• ...

ŝirhan êlipbesini yadro qilĝan yardemĉi tvrler

shirkhan-alphabet-table

shirkhan-alphabet-table bv tvr ŝirhan êlipbesiniñ ĥerip jediwilini asas qilip baŝqa iŝlitiŝ urunlirida ôlĉem birliki ĥasillaŝ vĉvn teyyarlanĝan bulup,javascript tilini asas qilidiĝan tvrler aldin muŝu tvrni iŝlitip munasiwetlik uĉurlarĝa êriŝiŝi tewissiye qilinidu ;

shirkhan-vscode

shirkhan-vscode bu tvr vscode kod teĥrirligvĉide ŝirhan êlipbesini iŝlitip markdown yêziŝni iŝqa aŝuruŝ vĉvn teminlengen qisturma. vscode niñ qisturma baziridin shirkhan-vscode dep izditiŝ arqiliq qaĉilap iŝlitiŝke bulidu. qisturminiñ têhimu kôp uĉuri vĉvn mezkur tvr ambirini kôrvñ;

shirkhan-crx

shirkhan-crx bu tvr asasliqi torkôrgvĉ qisturmisi bolup, torkôrgvĉlerde ŝirhan êlipbeside yêzilĝan mezmunlarni uyĝurĉiĝa aylandurup kôrsitiŝ qatarliq muĥim iĥtiyajlarni qanduruŝ vĉvn iŝlitilidu

shirkhan-retext

shirkhan-retext bv tvr asasliqi têkist mezmunini uyĝurĉe we ŝirhan êlipbesi arisida aylanduruŝqa iŝlitilidu;

shirkhan-remark

shirkhan-remark bv tvr asasliqi markdown mezmunini ŝirhan êlipbesi we uyĝurĉe arisida ôz - ara aylanduruŝ vĉvn iŝlitilidu;